Qeybta 1aad
Dad badan ayaa dhaliila madaxda wadamada Afrika oo ku tilmaama inay yihiin kuwo aan u adeegin isla markaana horumarin dalkooda, balse ka shaqeeya sidii ay iyaga iyo qoysaskoodu jeebka u buuxsan lahaayeen. Doodaasi waa mid jirta, lakin bal aan isla fiirino hadiiba ay jiraan madax diyaar u ah inay wadamadooda dhisaan maxaa ka hortaagan? Intee madaxweyne Afrikaan ah oo isku dayay inay diidaan heshiisyada gumeysiga cusub oo la dilay ama la af-gambiyay? Sideese Afrika uga xoroobi kartaa caqabada aan hoos ku sheegi doono ee hortaagan?
Dad badan ayaa dhaliila madaxda wadamada Afrika oo ku tilmaama inay yihiin kuwo aan u adeegin isla markaana horumarin dalkooda, balse ka shaqeeya sidii ay iyaga iyo qoysaskoodu jeebka u buuxsan lahaayeen. Doodaasi waa mid jirta, lakin bal aan isla fiirino hadiiba ay jiraan madax diyaar u ah inay wadamadooda dhisaan maxaa ka hortaagan? Intee madaxweyne Afrikaan ah oo isku dayay inay diidaan heshiisyada gumeysiga cusub oo la dilay ama la af-gambiyay? Sideese Afrika uga xoroobi kartaa caqabada aan hoos ku sheegi doono ee hortaagan?
1960yadii waxa aduunka iyo shacabka Afrikaba loo sheegay in Afrika la siiyay xornimo buuxda, laakin arinkaas waxba kama jiraan, Afrikana waxay ku jirtaa wali gumeysi buuxa, waxayna u baahan tahay rag cusub oo u kaca sidii ay u xoreyn lahaayeen. Maqaalkeyga hoose oo ah xog rasmi ah xaalada ay ku sugan yihiin 14 wadan oo Faransiisku gumeysan jiray, waxa dhibaatada hoose la wadaaga Afrikada kale oo dhan iyo inta badan dunida sadexaad oo sidaan oo kale loo gumeysto wali qarnigan 21aad.
Wadamadii uu xornimada siiyay Faransiisku 60yeedii, wuxuu si qasab ah uga saxiixay heshiis gumeysi oo cusub oo qodobadiisa aan hoos ku faahfaahin doono. Madaxdii xiliga xornimada oo badan kood ahaa kuwo ay gumeystayaashu soo barbaariyeen una dhiibteen kursiga ayaa si fudud ku saxiixay heshiisyadaas burburiyay Afrika ilaa iyo maanta. Madaxdaasi hadiiba ay daacad ahaayeen, waxaa ka xoog badiyay jahli iyo xamaasad xornimo-doon waxayna si fudud shacabkooda ugu gacan galiyeen nooc gumeysi oo ka fool xun midka lagu yiri waa la idinka xoreynayaa. In badan oo ka mid ah madaxdaan mudo yar gudahood waxay arkeen, qodobada ay saxiixeen inay ahaayeen gumeysi nooc cusub, waxayna isku dayeen inay ka laabtaan heshiisyadaas, laakin waxan hoos iga sheekeyn doonaa mid walba sida loo dilay ama loo af-gambiyay.
14 wadan oo 60yadii uu Faransiisku siiyay xornimo - waxay kala ahaayeen Benin, Burkina Faso, Ivory Coust, Mali, Niger, Senegal, Togo, Cameroon, Central African Repuplic, Guinea Bissau, Equatorial Guinea, Chad, Congo-Brazzaville iyo Gabon. Inkastoo Guinea Bissau iyo Equatorial Guinea ay kala gumeysan jireen Bortaqiis iyo Isbeyn sida ay iskugu xigaan, hadana waxay ku xeer noqdeen wadamada Faransiisku gumeysan jiray oo waxay ku jiraan heshiiskan laga saxiixay oo qoraya.
1 “Inay bixiyaan lacago deyn ah oo lagu leeyahay”
Oo xageey ka timid lacagtaas? Faransiiska iyo wadamadii gumeysiga ahaa oo dhan waxay u sheegeen aduunka inay uga tageen wadamadii ay gumeysan jireen dhismayaal wadooyin, garoomo diyaaradeed, dekado, iskoolo, isbitaalo, biyo iyo koronto, laakiin wadamadaan 15ka ah wuxu ka saxiixay Faransiisku inay bixiyaan lacagta loogu dhisay, taasoo ay ilaa iyo maanta bixiyaan sanadkiiba wax yar, inta hartayna uu sanad walba fuulo dulsaar Ribo ah, oo u dhigma intii ay sanadkii hore bixiyeen.
Oo xageey ka timid lacagtaas? Faransiiska iyo wadamadii gumeysiga ahaa oo dhan waxay u sheegeen aduunka inay uga tageen wadamadii ay gumeysan jireen dhismayaal wadooyin, garoomo diyaaradeed, dekado, iskoolo, isbitaalo, biyo iyo koronto, laakiin wadamadaan 15ka ah wuxu ka saxiixay Faransiisku inay bixiyaan lacagta loogu dhisay, taasoo ay ilaa iyo maanta bixiyaan sanadkiiba wax yar, inta hartayna uu sanad walba fuulo dulsaar Ribo ah, oo u dhigma intii ay sanadkii hore bixiyeen.
2 “Haddii ay bixin waaayaan deynta sanadlaha ah wuxuu Faransiisku xaq u leeyahay inuu ka qaato lacagta keydka u ah wadankaas (National Reserve)”
Oo xagee ku arkayaa Faransiisku lacagta keydka ah?
*Waxa heshiiska ku jirta in wadan walba oo ka mid ah 15kaas uu lacagtiisa keydka ah 100% dhigto bangiga dhexe ee Faransiiska (oo ay leeyihiin qoyska Yuhuuda ah ee Rothschild) ayna maamusho wasaarada maaliyadda Faransiisku koonto loo bixiyay “Operations accounts” oo lacagtaas lagu shubo.
*Wadanku wuxuu xaq u leeyahay inuu sanadkii ka isticmaalo lacagtiisa 15% inta soo hartay ee 85% ahna uusan taaban karin oo loo heynayo.
*Haddii uu wadanku u baahdo lacag dheeraad ah, wuxuu ka deyn sanayaa lacagtiisa cadad aan ka badneyn 20% waxaana ku soconeysa dulsaar Ribo ah sanad walba deyntaas uu qaatay. Taasoo macnaheedu yahay 85% lacagta wadankasta inuu si toosa u leeyahay Faransiisku, faa’iido dulsaar ahna uu ka helo, maadaama wadamadu aysan isticmaali karin lacagtooda xataa marka ay baahi u qabaan.
*Lacagtaan oo soo aruureysay ilaa 1961 ma jiro wadan og ama loo ogol yahay inuu ogaado cadadka lacagta u taala bangiga dhexe ee Faransiiska, waxaan u sabab ah, madaxdii wadamada Afrika oo badankood isku badaleen afgambi Faransiisku qorsheeyay, halkaasna ay ku dhuntay tixraacii xisaabta lacagta bangiga Faransiiska la dhigay.
*Xataa Faransiiska dhexdiisa saraakiil aad u tiro yar ayaa ka warqabta cadadka tirada lacagtaas iyo meelaha lagu maalgaliyay.
Oo xagee ku arkayaa Faransiisku lacagta keydka ah?
*Waxa heshiiska ku jirta in wadan walba oo ka mid ah 15kaas uu lacagtiisa keydka ah 100% dhigto bangiga dhexe ee Faransiiska (oo ay leeyihiin qoyska Yuhuuda ah ee Rothschild) ayna maamusho wasaarada maaliyadda Faransiisku koonto loo bixiyay “Operations accounts” oo lacagtaas lagu shubo.
*Wadanku wuxuu xaq u leeyahay inuu sanadkii ka isticmaalo lacagtiisa 15% inta soo hartay ee 85% ahna uusan taaban karin oo loo heynayo.
*Haddii uu wadanku u baahdo lacag dheeraad ah, wuxuu ka deyn sanayaa lacagtiisa cadad aan ka badneyn 20% waxaana ku soconeysa dulsaar Ribo ah sanad walba deyntaas uu qaatay. Taasoo macnaheedu yahay 85% lacagta wadankasta inuu si toosa u leeyahay Faransiisku, faa’iido dulsaar ahna uu ka helo, maadaama wadamadu aysan isticmaali karin lacagtooda xataa marka ay baahi u qabaan.
*Lacagtaan oo soo aruureysay ilaa 1961 ma jiro wadan og ama loo ogol yahay inuu ogaado cadadka lacagta u taala bangiga dhexe ee Faransiiska, waxaan u sabab ah, madaxdii wadamada Afrika oo badankood isku badaleen afgambi Faransiisku qorsheeyay, halkaasna ay ku dhuntay tixraacii xisaabta lacagta bangiga Faransiiska la dhigay.
*Xataa Faransiiska dhexdiisa saraakiil aad u tiro yar ayaa ka warqabta cadadka tirada lacagtaas iyo meelaha lagu maalgaliyay.
LA SOCO QEYBTA LABAAD IYO NAMBAR 3